به گزارش برداشت روز، تامین مالی (فاینانس) بویژه تامین مالی تجاری (ترید فاینانس) شاهرگ تجارت در دنیا است. این حوزه همانند سایر حوزه‌ها در دوران همه‌گیری کرونا دچار چالشهای زیادی شد. در کنفرانس‌های بین المللی آنلاین بویژه موسسه معتبر و بین المللی TXF در چندماه گذشته، پیشگامان این حوزه به بحث و بررسی در خصوص آخرین تحولات دنیا تامین مالی و تحلیل ریسک پرداختند. مهمترین مطالب مطروحه در این کنفرانس ها از سوی سخنرانان (از بانک ها، موسسات بیمه اعتباری دولتی و خصوصی، موسسات تضمین اعتباری، شرکت‌های پیمانکاری، شرکت‌های تحلیل ریسک و …) را می توان به شرح ذیل خلاصه کرد:
۱-دنیای تجارت، سرمایه‌گذاری و اعتبارات از مرحله بحرانی ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا خارج شده است اما همچنان برخی کشورها و موسسات مالی و اعتباری با مشکلاتی دست به گریبان هستند، اما به تدریج شرایط در حال بازگشت به حالت عادی است. بسته‌های حمایتی دولتها برای عبور از بحران همه‌گیری یا به اتمام رسیده و یا به زودی به اتمام خواهد رسید، پس بهتر است که فعالان تجاری از این فرصت باقیمانده نهایت استفاده را کنند.
۲-از بیمه اعتباری و ضمانت اعتباری به عنوان مهمترین ابزار برای تامین مالی معاملات و پروژهها بویژه پروژه‌های زیرساختی نام برده شد. همچنین از برقراری ارتباط میان پوشش دهندگان ریسک اعتباری در سطح بین الملل به عنوان یک گام کلیدی در این راستا ذکر شد.
۳-منطقه خاورمیانه جزو مناطقی است که هنوز با اثرات اقتصادی کرونا و ریسک های ژئوپلتیک درگیر است ولی پروژه‌های بسیار زیادی در این منطقه در حوزه‌های زیرساخت، نفت، گاز و … با کمک تامین مالی بین‌المللی در دست ساخت است. از مهمترین کشورهای بهره‌مند در این زمینه می‌‌توان به عربستان، امارات، قطر، عمان، کویت، اردن و … اشاره کرد. درضمن هم تجارت و هم ارائه پوشش بیمه ای و تضمینی برای منطقه MENA (خاورمیانه و شمال آفریقا) از سوی بیمه‌گران اعتباری بزرگ بین المللی روند رو به رشدی دارد.
۴-به واسطه کرونا، تجارت محلی (local) (تجارت در داخل یک کشور یا منطقه) اهمیت یافته است، ولی مسئله اصلی آن است که تامین کنندگان مالی محلی توان حمایت از این حجم معاملات و سرمایه‌گذاری را ندارند و در نتیجه نیاز به تامین کنندگان مالی بین المللی هنوز احساس می‌شود.
۵-با توجه به شرایط کرونا، پلتفورم های آنلاین بسیاری برای معاملات و تبادل اسناد به صورت کاملا دیجیتال از سوی نهادهای دولتی و خصوصی ارائه شده است. تصویب و تکمیل قوانین حمایت از تجارت الکترونیک نیز در کشورهای مختلف روند رو به رشدی دارد. امارات سومین کشوری در دنیا است که قوانین Fully Digitalized Transactions را تصویب کرده است که در چارچوب این قوانین پلتفورم ها (بسترهای) مختلفی قابل استفاده از سوی بخش خصوصی است. بعلاوه پلتفورم های مختلفی نیز برای تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط (SME) و سایر شرکت ها در این کشور در دسترس است.
۶-عربستان در سال های اخیر با تاسیس «اگزیم بانک» برای تامین مالی و نیز ارائه پوشش های بیمه و تضمینی برای صادرات کشور خود و نیز بهبود بسترهای سرمایه‌گذاری توانسته گام موثری در توسعه اقتصادی کشور خود بردارد. در این کنفرانس ها از برقراری ارتباطات گسترده میان عربستان و فاینانسرها و بیمه‌گران و ضامنین اعتباری اروپا و شرق آسیا به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در توسعه اقتصادی و زیرساختی عربستان نام برده شد.
۷-استفاده از بسترهای دیجیتال برای تامین کنندگان مالی می‌تواند تا ۵۰% به کاهش هزینه آنها منجر شود. این کاهش مزید بر سایر مزایا از جمله سهولت دسترسی و کاهش ریسک توقف کاری به واسطه مسائل فورس ماژور است.
۸-با توجه وقوع جنگ روسیه و اوکراین، دو نگرانی اصلی برای کل دنیا وجود دارد، آنهم « امنیت غذایی» و «امنیت انرژی» است. در صورت تداوم جنگ بیش از ۶ ماه، در این دو حوزه مشکلات جدی برای کل دنیا و به ویژه اروپا و آفریقا بوجود خواهد آمد.
۹- مهمترین تاکید سرمایه‌گذاران و تامین‌کنندگان مالی بخصوص بانک ها و همچنین بیمه‌گران یا تضمین کنندگان این فاینانس‌ها و سرمایه گذاری ها همچون ECAs (موسسات بیمه اعتبار صادراتی) بر روی فاینانس و پوشش ریسک اعتباری «پروژه‌های سبز» (رعایت کننده شرایط محیط زیستی) و همچنین پروژه‌های در راستای «توسعه پایدار» است و بسیاری از موسسات از اینگونه اقدامات خود به عنوان یک اصل در فاینانس پروژهها نام می‌برند. برخی موسسات نیز بر روی عمل مبتنی بر اصل ESG (محیط زیست، اجتماعی، حکمرانی) تاکید داشتند.
شایان ذکر است که رعایت این اصول فقط منحصر به کشورهای توسعه یافته نبود و حتی بانک ها و موسسات بیمه اعتباری منطقه همچون موسسه بیمه اعتباری امارات بر روی این دو شاخص تاکید داشتند.
۱۰-در حوزه فاینانس به شدت تامین کنندگان مالی همانند بانک ها، بیمه گران اعتباری و موسسات تضمین اعتباری روی فاینانس پروژه انرژی های تجدید پذیر تمرکز کرده اند و از آنها حمایت می کنند، به طوری که در حال حاضر و به ویژه در آینده نزدیک انرژی های پاک و تجدیدپذیر از لحاظ قیمت ارزانتر خواهند شد و تا مقدار زیادی جایگزین انرژی های فسیلی می‌شوند. چه بسا تا چند دهه و یا حتی سال آینده جایگاه کشورهای تولیدکننده نفت و گاز در بازار انرژی به شدت افول کند.
کلام آخر آنکه دنیای تامین مالی به واسطه همه‌گیری کرونا دچار چالش ها و تحولاتی شد و در حال حاضر به تدریج به مسیر اصلی خود بازمی‌گردد. در این میان تامین مالی پروژه‌های سازگار با محیط زیست و توسعه پایدار از اولویت‌های تامین کنندگان مالی است. برقراری ارتباط نزدیک میان سرمایه گذاران، تولیدکنندگان، صادرکنندگان و وارد کنندگان از یک سوی و از سوی دیگر فاینانسرهای بین المللی، همانند بانک ها، موسسات بیمه و ضمانت اعتباری و سایر نهادهای مرتبط می تواند کلید موفقیت در تامین مالی و در نتیجه توسعه اقتصادی هر کشوری باشد.
pdf یادداشت آخرین تحولات دنیای تامین مالی
*یادداشت کتایون ولی زاده مشاور مدیرعامل «صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک» در حوزه بین الملل
