به گزارش برداشت روز، پژوهش حاضر مبتنی بر روششناسی آمیخته از نوع توصیفی– اکتشافی صورت گرفته است. جامعة آماری بخش کیفی تحقیق شامل خبرگان حوزة مدیریت بیمه و جامعهشناسی اقتصادی و توسعه است که با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند و گلوله برفی تعداد 26 نفر متخصص تا حد اشباع انجام شد. جامعة آماری بخش کمّی پژوهش، شامل کارکنان شعب شرکتهای بیمة شهر تهران در سال 1400 بوده است که با روش نمونهگیری خوشهای تعداد 354 نفر بهعنوان نمونة آماری انتخاب شدند. ابزار جمعآوری دادهها در بخش کیفی مصاحبة نیمهساختاریافته با خبرگان و در بخش کمّی پرسشنامه بوده است. روایی پرسشنامه به روش صوری و محتوایی و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ تأیید شد. تجزیهوتحلیل دادههای بخش کیفی تحقیق با استفاده از روش تحلیل مضمون و دادههای بخش کمّی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی از طریق نرمافزار Amos21 انجام شد.
یافتهها: براساس یافتههای بخش کیفی، در مجموع 52 مضمون پایه، 18 مضمون سازماندهنده و 5 مضمون فراگیر (عدالت سازمانی، تعهد سازمانی، سازمان غیررسمی، فرهنگ سازمانی و قانونمندی) شناسایی شده است. طبق یافتههای بخش کمّی، عدالت سازمانی و تعهد سازمانی بهترتیب با 0.84- و 0.56- اثر منفی و معکوس و متغیر سازمان غیررسمی با 0.54 تأثیر مثبت و مستقیم بر تخلفات کارکنان شرکتهای بیمة فعال در حوزة بیمة شخص ثالث داشتهاند. متغیر عدالت سازمانی از طریق تأثیر بر تعهد سازمانی و سازمان غیررسمی بر تخلفات کارکنان شرکتهای بیمه اثرگذار بوده است.
نتیجهگیری: براساس یافتههای تحقیق، پیشنهاد میشود عوامل سازمانی ارائهشده در این مطالعه در برنامههای راهبردی صنعت بیمه در مبارزه با تخلفات بیمهای ملحوظ شود و مورد تأکید شرکتهای بیمه قرار گیرد. در زمینة عدالت سازمانی پیشنهاد میشود در راستای احیای عدالت سازمانی ارزشهای یادشده در بین کارکنان شرکتهای بیمه و جاری کردن عدالت در فرایندهای سازمانی مورد توجه قرار گیرد. در مورد تعهد سازمانی پیشنهاد میشود ابعاد تعهد سازمانی مورد نظر این پژوهش بهعنوان مبنایی برای ارتقای تعهد سازمانی کارکنان لحاظ گردد. در ارتباط با سازمان غیررسمی نیز پیشنهاد میشود با نگرش مثبت به سازمانهای غیررسمی از وجود آنها در راستای اهداف و راهبردهای شرکتهای بیمه استفاده شود.