به گزارش برداشت روز، در این زمینه با فرشید گلزاده،مشاور علمی اتحادیه کشوری فروشگاه های زنجیره ای به گفت و گو پرداختیم که در ذیل می توانید بخوانید. اتحادیه کشوری فروشگاه های زنجیره ای یکی از جوانترین های حوزه اصناف بشمار می رود، با توجه به اینکه یک دوره از فعالیت این اتحادیه گذشته، عملکرد آن را چگونه ارزیابی می کنید؟ علیرغم اینکه بحث فروشگاه های زنجیره ای و خرده فروشی در ایران دارای قدمت طولانی است اما رویکردهای جدید و اساسا موضوع خرده فروشی مدرن در کشور ما جدید است و بینش صحیح و رویکردهای حرفه‌ای چه در بخش دولتی و سیاست گذار و چه در بخش خصوصی به درستی شکل نگرفته بود.یکی از کارهای بزرگی که اتحادیه در دوره اول انجام داد، توسعه و ارتقاء جایگاه فروشگاه‌های زنجیرهای در ذهن سیاست گذاران و مدیران ارشد کشور بود. تصورات اشتباه و بخشنامه های متناقض محدودیت هایی را در مسیر توسعه خرده فروشی مدرن ایجاد کرده بود که تاسیس و تلاش اتحادیه موجب ایجاد بینش درست و رویکردی صحیح به توسعه خرده فروشی مدرن در کشور شد. از این منظر اتحادیه علی رغم تازه به کار بودن و یا جوان بودنش در اصلاح بسیاری از رویکردها، سیاست ها و بخشنامه ها تلاش زیادی نمود و جایگاه این صنعت را در اقتصاد کشور تبیین کرد.همچنین اتحادیه در جذب اعضاء جدید و ساماندهی تشکلی صنفی از فروشگاه های زنجیره ای در رسته های مختلف موفق بود. از دیدگاه شما موثرترین برنامه هایی که در ادامه فعالیت اتحادیه باید انجام شود چیست؟ یکی از شاخص های توسعه یافتگی کشورها و جوامع در دنیا، شاخص توسعه یافتگی صنعت خرده فروشی مدرن است که شامل فروشگاه های زنجیره ای و فروش آنلاین می شود.یکی از مظاهر قدرت کشورها، توانمندی تولیدکنندگان و نشان های تجاری آن است. هر قدر خرده فروشی مدرن توسعه یابد، زیرساخت لازم برای تولید و رونق تولید هم ارتقا پیدا می کند. رویکرد رونق تولید و جهش تولید که به عنوان سیاست راهبردی نظام مطرح است نیازمند شبکه ای مدرن، بهره ور و گسترده توزیع و فروش است.متاسفانه در دهه های گذشته، عدم بهره وری نظام توزیع و فروش، موجب تحمیل هزینه های زیادی به اقتصاد شده است. عدم بهره وری به شکل قیمت تمام شده کالا به تولید کنندگان و مصرف کنندگان تحمیل می‌گردد. توسعه فروشگاه های زنجیره ای علاوه بر توسعه سبک زندگی بهتر برای مردم به دلیل افزایش انتخاب و آگاهی ایشان از کالا و خدمات، با حذف واسطه ها و هزینه های غیر ضروری، قیمت تمام شده کالا را کاهش و موجب ایجاد برنامه‌ریزی بهتر برای تولید پایدار در تولیدکنندگان کشور می گردد.در کشور ما هنوز بیش از ۹۰ درصد نظام خرده فروشی به صورت سنتی و با هزینه های بالا انجام می شود. توسعه زیرساخت های مدرن در حوزه تامین، توزیع و فروش، یک ضرورت برای اقتصاد مقاومتی و توسعه نشان های تجاری ایرانی است. البته خوشبختانه علی رغم سهم اندک خرده فروشی مدرن از کل صنعت خرده فروشی، نرخ رشد فروشگاه های زنجیره ای و فروش آنلاین در پنج سال گذشته در ایران بیش از نرخ رشد متوسط جهانی بوده است. ادامه این رشد که می تواند یکی از ماموریت های کلیدی اتحادیه باشد، یکی از الزامات راهبردی توسعه اقتصادی و رونق تولید در ایران است.از طرف دیگر، توسعه خرده فروشی مدرن به عنوان یک سیاست راهبردی می تواند در شرایط سخت اقتصادی سهم بزرگی در مدیریت چالش های کشور داشته باشد و باری را از دوش مردم و دولت بردارد. از این رو، توسعه زیرساخت های حرفه ای و مبتنی بر اصول علمی، یکی از ماموریت های اتحادیه در سال های پیش روست که برخی از مصادیق و عناوین آن را مطرح می کنم.یکی از پارامترهای مهم در خرده فروشی مدرن، بحث سرمایه های انسانی است که متاسفانه در این زمینه دارای یک ضعف تاریخی و فرهنگی هستیم و با کمبود نیروی انسانی توانمند و با مهارت لازم در سطوح مختلف صنعت خرده فروشی مدرن روبرو هستیم. این خلاء هم در سطح مدیریتی و هم در سطوح عملیاتی یکی از موانع توسعه پایدار فروشگاه های زنجیره ای در کشور است. یکی از پیشنهادات بنده برای رویکرد جدید اتحادیه، ایجاد یک مرکز آموزش تخصصی صنعت خرده فروشی است که بتوانیم از این طریق کمبود نیروی انسانی متخصص را در حوزه های مختلف جبران کنیم.دومین موضوعی که از نظر من در توسعه کسب و کارها و به خصوص در صنعت خرده فروشی کلیدی است، نوآوری مستمر و سریع در همه سطوح شرکت هاست. رویکردهای جدید به توسعه نوآوری از جمله ایجاد نظام نوآوری و مدیریت دانش، جزو استراتژی های کلیدی کسب و کارهای صنعت خرده فروشی است. به دلیل تنوع بسیار زیاد جزییات و گستردگی خدمات، توسعه نوآوری نیازمند یک رویکرد نظام مند است. لذا ایجاد یک نظام نوآوری و مدیرت دانش توسط اتحادیه یکی از راهکارهای مناسب برای تحول در شرکت های عضو اتحادیه و حتی تسری آن به تولید کنندگان است. بدون ایجاد این نظام، رقابت پذیری صنعت خرده فروشی ایران در قیاس با کشورهای دیگر به صورت روزافزون کاهش خواهد یافتسومین پیشنهاد بنده ایجاد زیر ساخت هوشمندسازی است. این یکی از روندهای اساسی همه صنایع در دنیاست و البته به دلیل ماهیت خاص صنعت خرده فروشی مدیرن، بسیار کلیدی تر و برای اقتصاد ایران حیاتی تر است. این زیر ساخت با توجه به اینکه اعضای اتحادیه دسترسی خیلی گسترده ای به داده های مصرف، رفتار خرید، داده های جمعیتی و پراکندگی آن، قیمت و میزان خرید و … خانوارها را دارند، تجمیع و تحلیل این تحلیل داده ها می تواند به سیاست گذاری بهینه تر در سطح دولت و مجلس منجر شود و همچنین بازخوردهای مناسب برای اصلاح تولید و ارتقاء سبک زندگی مردم ایجاد کند. از این منظر، اتحادیه دارای ثروت عظیمی به نام «کلان داده» است که می تواند با ایجاد تحلیل مبتنی بر داده های انبوه، سطح تصمیم گیری شرکت ها و سیاست گذاران را ارتقاء دهد و نقش بسیار بزرگی در بهره وری اقتصاد ایران بازی نماید. چهارمین موضوع پیشنهادی، بحث توسعه همکاری های استراتژیک است. متاسفانه در کشور ما فرهنگ و یا تجریه همکاری بین شرکت های خرده فروشی صورت نگرفته است. اما تجارب بسیار ارزشمندی از این همکاری های استراتژیک در صنعت خرده فروشی دنیا وجود دارد که بسیاری از شرکت های رقیب در یک حوزه خاص، می توانند از ظرفیت های همکاری یکدیگر نفع حاصل کنند و منافع بیشتری برای ذینفعان خود از جمله مشتریان ایجاد کنند. به عنوان مثال این همکاری ها از حوزه های مشترک در آموزش و اشتراک دانش قابل تعریف است تا مشارکت در تامین کالا به صورت متمرکز و یا مشارکت در توزیع و خدمات ارزش افزوده. مثلا شرکت کارفور فرانسه و تسکو انگلیس که در تمام دنیا شعبه دارند و رقبای سنتی یکدیگر به خصوص در اروپا هستند، در سال ۲۰۱۸ طی یک قرارداد استراتژیک، در تامین بسیاری از کالاها به صورت مشترک عمل می نمایند که موجب کاهش هزینه های تامین و قیمت کالا می گردد.اتحادیه با ایجاد یک فضای همدلی مشترک و شبکه سازی و ارائه الگوهای موفق و توسعه همکاری با اساتید دانشگاه، تولیدکنندگان و … می‌تواند به توسعه فرهنگ مشارکت های استراتژیک بین اعضاء کمک نماید.پنجمین راهکار علمی اتحادیه، حمایت از فروشگا های منطقه ای و محله ای با توسعه مدل های تجاری نوآورانه است که زیر سایه اتحادیه این امر صورت میگیرد. رویکردهای ادغام یا مدل های مشارکت جدید، یا ایجاد زیرساخت های لجستیک و تامین مشترک، و یا رویکردهای توسعه نشان تجاری مشترک و … می تواند نوآوری هایی در سطح مدل های کسب و کار باشد که فروشگاه های محلی از آن منتفع گردند.به هر حال صنعت خرده فروشی مدرن، دارای قدمتی ۱۰۰ ساله در دنیا است که در ۱۰ سال گذشته دردنیا موضوع نوآوری یک از استراتژیک ترین و اصلی ترین موضوعات مورد بحث بوده و پارامترهای اثرگذار در این زمینه بسیار گسترده است.لذا دانش بین المللی در این زمینه بسیار کلیدی عمل میکند و ما به جای اینکه چرخ را از ابتدا اختراع کنیم باید بتوانیم در تعاملات بین المللی مشارکت کنیم و حضورمان در شبکه های نوآوری و شبکه های دانشی دنیا را تکمیل کنیم که این نیازمند تعاملات فعال با اتحادیه ها و خرده فروشی مدرن در سطح جهان است.ارتباط بین شرکت های ایرانی و خارجی باعث بهره وری بیشتر شرکت های ایرانی میشود که این موضوعی کلیدی است.پس یکی از موارد مورد بحث به عنوان ششمین برنامه برای اتحادیه می تواند ارتقاء ارتباطات وتعاملات بین المللی باشد و روی این زمینه بیشتر فعالیت کند.و آخرین موضوعی که به ذهن بنده می رسد، ادامه تعامل فعال با نهاد های سیاست گذار از جمله در دولت و مجلس است که از ابتدای شروع به کار اتحادیه آغاز و توفیقات خیلی خوبی هم برای اعضای اتحادیه بوجود آورده بسیاری از موانع توسعه رفع شده است. این تعامل باید ادامه داشته باشد و توسعه یابد تا به عنوان یک بازیگر در صنعت و اقتصاد کشور به نهادهای متولی و تولید کنندگان کمک کند و نقش بسیار موثری در اقتصاد کشور بازی کند.بنده معتقد هستم موضوع آخر مطرح شده در کنار موضوعات دیگر می تواند اتحادیه را در یک جایگاه ارزش آفرین برای اعضا، مردم، تولید کنندگان و برای اتحادیه حفظ کند و این رویکرد ارزش آفرین را توسعه دهد. اتحادیه برای مقابله با دلالان کالاهای اساسی در زمینه توزیع کارهایی را انجام داده؟ جدای از فعالیت های نهاد های مختلف در زمینه مبارزه با دلالان کالاهای اساسی، میتوان از راهکاری دیگر که از دیدگاه بنده بسیار موثر خواهد بود استفاده کرد.راهکار مبارزه با قاچاق و حدف واسطه های غیر ضروری و دلالان موجود در عرضه توزیع کالای اساسی، توسعه خرده فروشی مدرن است، در این صورت رونق همراه با جهش تولید حاصل خواهد شد. توسعه فروشگاه های زنجیره ای و فروش آنلاین یعنی همه ارکان جامعه از دولت گرفته تا مردم و فعالین اقتصادی و تولیدکنندگان، منتفع خواهند شد. لذا یکی از کارکردهای کلیدی توسعه خرده فروشی مدرن، کاهش فرصت های رانتی و دلالی است، هم دلیل شفافیت بیشتر فرآیندهای این صنعت و هم به دلیل نظارت پذیر بودن فروشگاه های بزرگ. با توجه به این که در آستانه دومین دوره انتخابات اتحادیه قرار داریم چه توصیه های انتخاباتی برای اعضای اتحادیه دارید؟؟ اتحادیه در ۴ سال گذشته با چالش های بسیار زیادی روبرو بود. مدیران و موسسین اتحادیه تلاشی زیادی کردند تا نگرش حاکم در نهادهای سیاست گذار و قانون گذار بر فروشگاه های زنجیره ای را عوض کنند. برخی بخش نامه ها عملا مانع توسعه فروشگاه های زنجیره ای بودند و یا مدیران شرکت ها با متولیان متعددی در اخذ مجوزها و یا اعمال قوانین روبرو بودند که توسعه این فروشگا ها را با چالش جدی روبرو میکرد. جلسات متعدد با کمسیون های مختلف در مجلس، سازمان های دولتی، معاونت برنامه ریزی دولت، وزرای اقتصادی دولت و… برگزار شد تا این باور شکل بگیرد که اساسا توسعه این صنعت باید نقش ویژه ای در اقتصاد کشور داشته باشد. در کنار این اقدامات، فعالیت اعضاء در مدیریت برخی چالش های تامین اقلام ضروری مردم و یا کنترل هیجانات بازار و یا کاهش واسطه ها موجب گردید جایگاه ارزشمندی برای اتحادیه و اعضای آن در نهاد سیاست گذاری و قانون گذاری کشور ایجاد شود که بسیار مهم و نیازمند مراقبت و توسعه است. از طرف دیگر توسعه گستردگی اعضاء در رسته ها و حوزه های مختلف و پیگیری مشکلات و چالش های ایشان، کارکرد صنفی اتحادیه را نیز ارتقاء داد.لذا بی انصافی است که این تلاش بزرگ و ارزش آفرین را نادیده بگیریم. البته نقد منصفانه ارزشمند است و منجر به ارتقاء اتحادیه می شود. اما نقد هم باید مبتنی بر اصول حرفه ای و به دور از کلی گویی و ابهام و تسویه حساب های شخصی باشد. ایرادات و نقدهای ارائه شده باید مبتنی بر اصول علمی و راهکار مشخص باشد تا بتوان مورد بهره برداری و ارتقاء اتحادیه گردد. لذا توصیه من به کاندیداهای عضویت در هیئت مدیره این است که به دور از شعار و حرفه های کلی و مبهم، به ارائه برنامه ها و یا راهکارهای مشخص و ملموس بپردازند و پس از پایان انتخابات و انتخاب اعضاء، همه در برنامه ها و ارتقاء اتحادیه مشارکت نمایند و هیئت رئیسه منتخب را یاری نمایند. ایران ما نیازمند همدلی و مشارکت و خیرخواهی است و رویکردهای رقابتی تخریبی جز آفت برای همه چیزی نخواهد داشت. حامد بنائی
