به گزارش برداشت روز، دکتر سید غفور علوی در گفت وگویی اظهار کرد: یکی از مولفه های پیشرفت اقتصادی و زیر بنای توسعه اقتصادی تمامی جوامع منابع خدادادی و زیر زمینی هستند، اما اینکه سازمانی در کنار وزارت صنایع و معادن و سازمان های مربوطه باشد و برای بهره وری بیشترکمک کند، وجود نداشت؛ تا اینکه در اوایل دهه ۸۰ پیشکسوتان عرصه معدن جمع شدند و سازمان نظام مهندسی معدن را تشکیل دادند.
وی ادامه داد: حفظ و افزایش بهره وری منابع معدنی که سرمایه های ملی تجدید ناپذیر هستند، تنسیق امور مربوط به مشاغل و حرفه های فنی و مهندسی در فعالیت های معدنی، تامین موجبات رشد و اعتلای مهندسی معدن در کشور، بالا بردن کیفیت خدمات مهندسی و نظارت بر حسن اجرای خدمات، ارتقای دانش فنی صاحبان حرفه ها در بخش معدن، وضع مقررات به منظور اطمینان از رعایت اصول ایمنی، بهداشت، بهره دهی مناسب، حفظ محیط زیست، صرفه اقتصادی و نظارت بر اجرای آن، فراهم ساختن زمینه همکاری میان وزارت صنایع و معادن و تشکل های مهندسی، حرفه ای و صنعتی در بخش معدن، ایجاد زمینه های مشارکت صاحبان حرفه های مهندسی معدن در تهیه و اجرای طرح های توسعه و عمرانی کشور و ایجاد و تحکیم روابط حرفه ای در سطح ملی و بین المللی و معرفی نمایندگان برای شرکت در مجامع علمی و فنی از اهداف تشکیل سازمان نظام مهندسی هستند.
او اظهار کرد: با توجه به تعداد اعضا و امکانات هر استان، این سازمان ها رتبه بندی می شوند که استان ما جزو استان های درجه اول کشور است و نزدیک به چهار هزار نفر نیروی کارآمد و تحصیل کرده در چهار رشته ی اصلی نقشه برداری، زمین شناسی، متالوژی و معدن( اکتشاف و استخراج) و در رشته هایی چون مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، برق و کامپیوتر دارد.
نزدیک به ۴ هزار نفر عضو سازمان نظام مهندسی آذربایجان شرقی هستند
وی افزود: قریب به ۴ هزار نفر در قالب رشته های اصلی و وابسته فعالیت می کنند و برخی پروانه بهره برداری داشته که در درجات مختلف تقسیم بندی شده و در امر نظارت و کار معدن در حوزه خود فعالیت می کنند.
علوی گفت: تمام کارشناسان این رشته ها می توانند عضو نظام مهندسی شوند، بعد از ثبت نام الکترونیکی در سامانه می توانند باتوجه به مدرک خود درخواست پروانه کنند و دریافت پروانه نظارت بر معدن کاری نیز منوط به لزوم اخذ آزمون ورودی است که بعد از دریافت پروانه، کلاس های آموزشی مختلفی در جهت افزایش دانش فنی مهندسین برگزار می شود که به علت شیوع کرونا، طی این دو سال به صورت مجازی برگزار شد و در تلاش هستیم تا دانش فنی اعضا را افزایش دهیم.
اوی بیان کرد: افزایش بهره وری در معادن یکی از اهداف سازمان ما بوده تا آنچه که انجام می شود، بر پایه علمی، فنی و خارج از قوانین نباشد؛ کارشناسان ما ناظر و مسئول عملیات معدن کاری هستند تا فرد بهره بردار و مکتشف کار خود را به درستی انجام دهد.
وی خاطرنشان کرد: سابقه معدن کاری در ایران به چندین هزار سال قبل برمی گردد؛ آثار معادن شدادی، در برخی مناطق ایران واقع شده و این آثار معدن کاری قدیمی حتی در معدن سونگون ما نیز وجود دارد.
ایران در بین ۱۵ کشور شاخص معدنی جهان
این عضو هیات علمی دانشگاه تبریز ادامه داد: ایران در بین ۱۵ کشور شاخص معدنی جهان است که یک درصد ذخایر معدنی جهان را به خود اختصاص داده و نزدیک به ۶۰ میلیارد تن ذخیره معدنی دارد که ۴۰ میلیارد تن قطعی و ۲۰ میلیارد تن احتمالی است.
وی یادآور شد: استان ما با توجه به ساختارهای ویژه ای که از لحاظ زمین شناسی و معدنی دارد از استان های معدنی کشور است و رتبه اول بیشترین مقدار ذخیره معدنی در ایران را به خود اختصاص داده که شامل ۵۲ نوع ماده معدنی کشف شده فلزی و غیر فلزی است.
وی گفت: با توجه ظرفیتی که در استان ما وجود دارد، پتانسیل بسیار خوبی در بخش معادن داریم و بستر جذاب و مناسبی برای سرمایه گذاری است که می تواند زیربنای توسعه اقتصادی استان باشد، اما با اینکه رتبه اول را داریم، در بهره برداری رتبه های بعدی را به خود اختصاص دادیم که نشان دهنده ی ضعف ما است.
علوی متذکر شد: در مجموع حدود یک هزار و ۴۰۰ معدن در استان ما وجود دارد که نزدیک به ۸۰۰ معدن دارای پروانه است و بقیه آن از جمله معادن شن، ماسه و خاک رس جزو معادن کوچکی هستند که با مجوز برداشت هم می توانند کار کنند، اما رکود در بازار باعث شده تا تعدادی از معادن ما تعطیل شود.
وی بیان کرد: طرح احیا و بازسازی معادن کوچک به خوبی در حال انجام است تا مشکلات معادن حل شود که ما هم همکاری می کنیم؛ البته برای توسعه آن باید ارتباطی که بین ادارات در این حوزه است از جمله سازمان های محیط زیست و منابع طبیعی را افزایش داد و تعاملی سازنده بین آنها ایجاد کرد.
آذربایجان شرقی ۸٫۴ میلیارد تن ذخایر معدنی دارد
وی اظهار کرد: آذربایجان شرقی ۸٫۴ میلیارد تن ذخایر معدنی دارد که تقریبا یک پنجم ذخایر اکتشافی کشور را به خود اختصاص داده است؛ چهار معدن مس سونگون، طلای آندریان، کائولن زنوز و نفلین سینیت سراب از جمله منابع مهم استان بوده که در کلاس بین المللی هستند و معادن دیگر نیز در حال بهره برداری است.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: مس، از جمله از ظرفیت های عمده ی معدنی استان است؛ کمربند جهانی مس از ایران عبور می کند که از شمال غرب وارد و از جنوب شرق خارج می شود، در این مسیر معادن متعددی وجود دارد که مس سونگون نیز بر روی این کمربند قرار گرفته و در آخر کمربند نیز به معدن مس سرچشمه ختم می شود.
وی اضافه کرد: در حال حاضر حدود ۱۳ معدن مس در استان وجود دارد که ۱۱ نمونه ی آن پروانه ی بهره برداری دارند و شاخص ترین آن مس سونگون بوده و معدن انجرد اهر و چشمه کنان شبستر نیز از جمله معادن مس فعال استان هستند.
وی گفت: از دیگر ظرفیت های مهم استان، نفلین سینیت است که ذخایر قابل توجهی از آن از میانه شروع شده و تا بزقوش سراب و کلیبر ادامه دارد.
علوی یادآور شد: نفلین سیلیت برای تولید آلومینا به کار می رود که عملیات اجرایی آن از دهه ۷۰ شروع شده و زیرساخت های آن هم آماده است، اما فعلا به جایی نرسیده؛ معادن نفلین سینیت شناسایی شده و طرح ها و نقشه ها نیز تهیه شده ، محل کارخانه هم ایجاد شده، اما کارخانه فعلا ساخته نشده است که عمده دلیل آن بحث های مالی است.
وی ادامه داد: خروجی نفلین سینیت، پودر آلومینا، کود شیمیایی و سیمان است؛ اگر نفلین سینیت سراب ایجاد شود، بخش عمده ای از نیاز سیمان کشور تامین می شود.
وی افزود: از مدیران درخواست می کنیم، نفلین سینیت را در اولویت قرار دهند تا در امر اشتغالزایی و ارزآوری تحول ایجاد شود؛ پایلوت آن در آذرشهر ایجاد شده، اما کارخانه اصلی هنوز احداث نشده است، البته اخیرا عملیات احداث و راه اندازی کارخانه به یکی از شرکت های خوشنام سپرده شده که امیدواریم آرزوی دیرینه ما به سرانجام برسد.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن گفت: در زمینه ی مولیبدن، معدن سیاه کمر میانه از معادن مطرح کشور در این عرصه است که شاید بتوان گفت، باتوجه به ذخیره اعلامی، بزرگترین معدن خاورمیانه باشد، البته به عنوان عنصر فرعی از سونگون و چند معدن دیگر استخراج می شود که کاربرد متعددی هم دارد و از طریق آن، آلیاژ با سایر عناصر ساخته می شود که در صنعت کاربرد زیادی دارد.
وی ادامه داد: آهن به عنوان یکی دیگر از پتانسیل های صنایع استان است؛ پایه ترین نیاز صنعت، آهن است که تعدادی از معادن آن در هشترود چاراویماق، اهر، ورزقان، بستان آباد و مراغه وجود دارد و آذربایجان شرقی قطب سوم کشور در صنعت آهن است.
وی یادآور شد: تعدادی از مواد معدنی، برند استان هستند؛ دیاتومیت، پرلیت و پوکه که شاید در استان های دیگر هم باشد، اما بیشترین آن در استان ما است و معادن متعدد پوکه در تبریز و بستان آباد وجود دارد که میانه قطب پرلیت ایران است، دیاتومیت نیز در آذرشهر و چاراویماق وجود دارد که کاربرد فراوانی دارد و اگر بتوان به نحو احسن فرآوری شود، می توان سود بیشتری از این عرصه برداشت کرد.
این عضو هیات علمی دانشگاه تبریز اظهار کرد: ورمیکولیت، ذغال سنگ، گچ، سنگ آهک، ازبست و زرنیخ نیز از مواد معدنی مختص استان ما هستند.
حدود ۳۰ درصد اشتغال آذربایجان شرقی در صنایع معدنی است
وی گفت: به کلیه ی مواردی که مستقیماً با فرآوری مواد معدنی ارتباط دارند، صنایع معدنی گفته می شود که حدود ۳۰ درصد اشتغال استان در صنایع معدنی است؛ صنایع معدنی به مراتب اشتغالزایی بالاتری را دارد که اگر بتوان معادن را کاملا راه انداخت و از ظرفیت صنایع معدنی استفاده کرد، به سود بیشتری می رسیم.
وی ادامه داد: صنایع معدنی کارخانه ی فرآوری مس، طلا، مولیبدن، فولاد، ذوب آهن، شیشه، آسفالت، بتن، خاک صنعتی، کاشی، سرامیک و تولید انواع سنگ های ساختمانی مثل شن و ماسه از جمله صنایع فعال استان هستند.
علوی متذکر شد: با توجه به موقعیت استان، جای خالی یک سری از صنایع معدنی در استان ما احساس می شود که از جمله آن فرآوری نفلین سینیت است که بیش از ۵ میلیارد تن ذخایر معدنی آن در استان ما وجود دارد که نه تنها در ایران بلکه در دنیا بی نظیر است؛ اگر صنایع معدنی وابسته به آن ایجاد شود، اشتغالزایی زیادی ایجاد کرده و ما را از وارد کردن آلومینا بی نیاز می کند.
وی گفت: از جمله مواردی که باید در نظر گرفت، سنگ های ساختمانی و تزیینی است که استان ما پتانسیل بالاتری دارد و معادن تراورتن قرمز آذرشهر از شهرت جهانی برخوردار است لذا با ایجاد شهرک تخصصی سنگ در آذرشهر می توان صنایعی را ایجاد کرد تا هزینه ها کم شده و اشتغالزایی افزایش یابد.
وی ادامه داد: بازیافت ضایعات معادن سنگ های تزیینی نیز حوزه ی مهمی است که سرمایه گذاران می توانند به این حوزه هم وارد شوند و در تولید سنگ های آنتیک، محصولات جدید، سنگ های مصنوعی و موارد دکوری کاربرد دارند.
این استاد دانشگاه بیان کرد: در خواست ما تاسیس شهرک صنعتی مس جهت فرآوری مس برای صنایع پایین دستی است تا بر روی تولید انواع محصولات مرتبط سرمایه گذاری شود.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه ی پلی متال نیز ظرفیت سرمایه گذاری بالایی وجود دارد و از علاقه مندان و سرمایه گزاران دعوت می کنیم تا در امر اکتشاف و بهره برادری از این عناصر کمیاب وارد شوند.
وی افزود: کربنات سدیم، تولید فرو مولیبدن و ذغال سنگ ظرفیت خوبی برای استان ما دارد؛ اگر زمینه ی صادرات ذغال سنگ را ایجاد کنیم، پتانسیل خوبی برای ارزآوری است.
علوی گفت: باتوجه به موقعیت خاص استان ما که با چند کشور همسایه است، مزیت مناسبی برای صادرات فراهم شده که اگر مدیران استانی توجه مناسبی به این عرصه داشته باشند، زمینه ی صادرات اکثر مواد فراهم می شود چرا که اگر مواد معدنی خود را متناسب با درخواست آنها تهیه کنیم، زمینه ی صادرات مناسب ایجاد می شود که تاکنون نیز برخی از مواد معدنی چون پوکه و سنگ های ساختمانی را به کشورهای همسایه مانند عراق و ترکیه صادر می کنیم.
وی ادامه داد: معادن مظلوم واقع شده اند؛ نفت، گاز و معدن منابع خدادادی کشور ما هستند، اما معدن مزیتی دارد که شاید در بقیه ی موارد نباشد و امکان توسعه و آبادانی مکان های دور افتاده را فراهم می کند؛ باتوجه به پتانسیل خوب ایران، هرچه بیشتر به این حوزه توجه شود هنوز هم کلی جای پیشرفت وجود دارد؛ با مدیریت صحیح و عنایت ویژه به این بخش می توان قدم های خوب و محکمی را برداشت.
وی اظهار کرد: معدن تکرار نشدنی است لذا ما نهایت دقت خود را در این امر داریم؛ افرادی که برای آنها پروانه تعلق می گیرد، سهم بزرگی را در نظارت معادن ایفا می کنند، معادن بیت المال هستند و جان آدمی در آنها مهم است لذا باید به خوبی از آنها حفاظت کرد و دقت لازم در رابطه با ایمنی و بهداشت و حفاظت محیط زیست در نظر داشت.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان متذکر شد: از افرادی که طرحی ارائه دهند، حمایت می کنیم؛ معدن، کاری پر ریسک بوده و راحت نیست؛ تا سرمایه گذار هزینه نکند، درک چندانی از آن نخواهد داشت؛ هرچه در این حوزه هزینه کنیم، اگر اصولی و مبتنی بر علم باشد، چند برابر آن را دریافت خواهیم کرد.
وی ادامه داد: اگر بهره برداری اصولی و فنی از ذخایر معدنی داشتیم، می توان برای مدت طولانی از ذخایر استفاده کرد، اما در غیر اینصورت در مدت زمان کمتری به اتمام خواهند رسید.
معدن نقش بسیار مهم و بی نظیری در اشتغالزایی، درآمد و ارزآوری دارد
وی گفت: معدن نقش بسیار مهم و بی نظیری در اشتغالزایی، درآمد و ارزآوری دارد و اگر این چالش ها موجود حل شود، میزان بهره وری ما نیز افزایش خواهد یافت.
علوی تاکید کرد: یکی از مهمترین چالش های معادن، واگذاری معادن به افراد غیر متخصص است؛ قبلا همه ی افراد می توانستند، به این حوزه وارد شوند، اما اکنون فیلترهایی قرار دادند که هر فردی که صلاحیت فنی و مالی داشته باشد، می تواند معدنی را به نام خود ثبت کند ولی به نظر من کافی نیست و با این روند نیز نمی توان سره را از ناسره تشخیص داد.
وی افزود: موضوع دوم خام فروشی است؛ اگر مواد فلزی و غیرفلزی معادن فرآوری شوند، ارزش افزوده ی آن به مراتب بالاتر خواهد بوده و درآمدزایی و اشتغال بیشتری را فراهم خواهد کرد که به همکاری و تعامل بیشتر ادارات مختلف در حوزه معادن از جمله صمت، محیط زیست، منابع طبیعی، نظام مهندسی و اتاق بازرگانی نیاز دارد.
وی بیان کرد: تعطیلی معادن مرتبط با حوزه صنعت ساختمان، یکی دیگر از چالش های ما است؛ صنعت ساختمان در رکود است لذا وضعیت مناسبی نداشته و به سمت غیر فعال شدن می روند.
این استاد دانشگاه گفت: معدن کاری امری پر ریسک بوده و هزینه ی بالایی دارد، اما هیچ گونه اعتباری در امر اکتشاف به فرد مکتشف داده نمی شود، اگر بتوانیم با پروانه اکتشاف و گواهی کشف، اعتبار بانکی دریافت کنیم، مشکلات ما رفع می شود.
وی ادامه داد: دادگاه ویژه ی معدن وجود ندارد؛ اگر اختلافات این حوزه در دادگاه تخصصی بررسی شود، عمده مشکلات این بخش حل خواهد شد.
وی اظهار کرد: استفاده نکردن از دستگاه های معدنی مهم و پیشرفته که هزینه ها، زمان و نیروی انسانی را کاهش می دهد، تلاش در جذب سرمایه گذار بخش خصوصی، تسهیل زمینه ی صادرات مواد معدنی، حقوق های دولتی، عوارض گمرکی در واردات ماشین آلات، نبود پایانه های صادراتی و زیرساخت های حمل و نقل آن، کمبود آموزش مدیران و مسئولین این حوزه از جمله چالش های این عرصه هستند.
علوی در پایان تاکید کرد: از مدیران و مسئولین درخواست می کنیم، چالش ها را حل کرده و به معادن توجه ویژه ای داشته باشند تا بخش بزرگی از مشکلات ما حل شود؛ ما به دنبال ارتقا سازمان نظام مهندسی معدن استان و افزایش آگاهی فنی و علمی مهندسین هستیم تا بتوانیم به کمک اعضای سازمان بیشترین کمک را در راه خدمت به بهره برداران معدن و رشد و پیشرفت جامعه و کشور عزیزمان داشته باشیم.
