بازار کربن و تولید نفت در ایران

— یکی از مشکلات دولت در ایران ناهمترازی در ورودی و خروجی درآمد – هزینه ها است این در حالی است که مصرف منابع به شدت تقویت شده اما درآمد ها تغییر محسوسی پیدا نکرده است. این وضعیت باعث ایجاد تاثیرات نامطلوب بر شاخص های کلان اقتصادی و در نهایت تضعیف حکمرانی خوب شده است. در اقتصاد مدرن و پایدار، یکی از روش های مدیریت اقتصادی، گرایش به سوی تولید سبز از جمله ایجاد بازار کربن است و از آنجا که اقتصاد کشور انرژی محور است، استفاده از ابزار ETSمی تواند به تقویت نقش راهبردی کشور در نظام آینده اقتصادی جهانی منجر گردد. (در نظر داشته باشیم که بازار کربن به زودی چندین برابر بازار نفت ارزش خواهد داشت).
–
– بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی وزارت نفت، تولید حامل های انرژی کربن پایه در سال ۱۴۰۰ به صورت متوسط معادل ۸.۵ میلیون بشکه نفت خام ( نفت خام، گاز و میعانات گازی) در روز یا ۳۱۰۲۵۰۰۰۰۰ بشکه در سال بوده است که بخشی از آن بین ۱ تا ۱.۵ میلیون بشکه صادر و باقی مانده جهت تولید ارزش افزوده به اقتصاد تزریق شده و می شود. با یک محاسبه ساده متوجه می شویم که ارزش انرژی تولید شده در کشور در سال ۱۴۰۰ با قیمت نسبی ۵۰ دلار برای هر بشکه نفت خام در بازارهای جهانی به صورت گرد شده برابر با ۱۵۵ میلیارد دلار است.
– از سوی دیگر مطابق استانداردهای جهانی پالایش یک بشکه نفت خام(kg 40.7) به صورت متوسط ۷۰ کیلو گرم انواع گازهای گلخانه ای GHGیا معادل آن دی اکسید CO2eq را تولید و منتشر می کند. با در نظر گرفتن میزان پالایش ۳.۱ میلیارد بشکه نفت خام مشخص می شود که برای تولید نفت تصفیه شده جهت صادرات و یا فروش در داخل به میزان ۲۱۷ میلیارد کیلو دی اکسید کربن یا ۲۱۷ میلیون تن دی اکسید کربن ناشی از این فرایند در فضای زیستی کشور منتشر می شود.
– یک تن کربن در بازار ETS بین ۱ تا ۱۴۵ دلار تقیمت گذاری می شود. در این بین بخش عمده ای از اعضای اتحادیه اروپا نرخ ۶۰ یورو را برای انتشارکربن مبنا قرار داده اند و چین که به تازگی بازار کربن خود را فعال کرده نیز نرخ ۱۰ دلار را در این حوزه اعمال می کند. در اینجا با احتساب نرخ فرضی ۵ دلار برای محاسبه قیمت کربن در ایران، ارزش دی اکسید کربن تولید شده از سوی بخش نفت با نرخ دلار ۲۵ هزار تومان بالغ بر ۱۰۸۵۰۰۰۰۰۰ دلار یا ۲۷۱۲۵۰۰۰۰۰۰ تومان می شود که می تواند بخش قابل توجهی از هزینه های بهداشتی ناشی از آلودگی زیستی تولید، پالایش و فروش نفت از جمله بیماری های ریوی و قلبی و پوستی را که هم اکنون دولت پرداخت می کند، پوشش دهد.
– این منبع درآمد از محل فروش مجوز انتشار دی اکسید کربن قابل اتکا بوده و قابلیت گسترش به دیگر بازارها از جمله بخش تولید برق و یا تولید محصولات صنعتی از جمله سیمان، فولاد، خودرو و معدن را نیز دارد. نکته این که بازار کربن با اعمال ساز و کارخاص خود، همچنین باعث افزایش بهره وری و کاهش مصرف نهاده ها نیز خواهد شد.