به گزارش برداشت روز، بیش از نیمی از تولید فولاد جهانی در صنعت حمل‌ونقل و ساختمان‌سازی به‌کار می‌رود. بسیاری از صنایع بزرگ در کشورهای مختلف به‌ویژه کشورهای در حال توسعه وابستگی بالایی به فولاد دارند؛ حتی بعد از صنعتی شدن نیز این تاثیر قابل ملاحظه بر رشد تولید کشورها مشاهده می‌شود. تولید فولاد جهان بیش از ۸/ ۱میلیارد تن است. چین به تنهایی بیش از نیمی از فولاد جهان را تولید می‌کند. در حال حاضر ۹ شرکت تولید شمش فولاد و مقاطع فولادی در بازار سرمایه ایران پذیرفته شده و معامله می‌شوند که در این گزارش وضعیت سودآوری این شرکت‌ها در سال‌جاری بررسی شده است.
روش‌های تولید فولاد در جهان
کوره بلند-کنورتور: در روش کوره بلند برای تولید فولاد از ماده احیاکننده کک که از زغال‌سنگ حاصل می‌شود و از کوره بلند برای تولید فولاد از سنگ آهن استفاده می‌شود. درکنار فرآیندهای اصلی (آهن‌سازی و فولادسازی)، فرآیندهای جانبی شامل کک‌سازی برای تهیه ماده اولیه عملیات احیا و آگلومراسیون جهت آماده‌سازی سنگ معدن آهن نیز وجود دارند که در واقع خوراک موردنیاز فرآیندهای اصلی تکنولوژی کوره بلند ـ کنورتور را فراهم می‌کنند.
احیای مستقیم ـ کوره‌های قوس الکتریکی: تکنولوژی دیگر در تولید فولاد، احیای مستقیم است. در این روش ابتدا آهن اسفنجی یا آهن قراضه وارد کوره می‌شود. این کوره از یک حمام دوار با سقف متحرک تشکیل شده است که سه الکترود گرافیتی در آن قرار دارد. سپس سقف متحرک بسته می‌شود و الکترودها داخل کوره قرار می‌گیرند. قوس الکتریکی شامل عبور جریان الکتریکی از طریق یک فلز است. گرمای ناشی از قوس الکتریکی سبب ذوب مواد می‌شود. برای تشکیل سرباره، مواد افزودنی فلوسپار و آهک را به کوره اضافه و با یکدیگر ترکیب می‌کنند. زمانی که ترکیب مورد نظر فولاد حاصل شد، سرباره را از کوره خارج می‌کنند. در نتیجه، فولاد موردنیاز در کوره باقی می‌ماند که با تخلیه کوره به آن دست پیدا می‌کنند. در مراحل بعدی، سرباره را هم می‌توان بازیافت و از آن آهن استخراج کرد. در این روش گاز طبیعی عامل احیای سنگ معدن آهن بوده و در کشورهایی با منابع غنی گاز طبیعی مانند ایران کاربرد بیشتری دارد و عمده واحدهای فولادی در ایران با این تکنولوژی هستند. در این روش برای تولید فولاد از کوره‌های الکتریکی و ذوب مجدد قراضه آهن و فولاد استفاده می‌شود. فرآیند میدرکس مهم‌ترین تکنولوژی احیای مستقیم است.
صنعت فولاد در بازار سرمایه ایران
۹ شرکت تولید شمش فولاد و مقاطع فولادی در بازار سرمایه ایران پذیرفته شده و معامله می‌شوند. بر اساس محاسبه سود ttm که محاسبه بر مبنای سود چهار فصل آخر است (محاسبات بر اساس تابستان تا زمستان ۱۳۹۹ و بهار ۱۴۰۰) شرکت فولاد خوزستان با P/ E ۸/ ۶واحد کمترین نسبت را در اختیار دارد و ارزان‌ترین شرکت در گروه فولادی بر این اساس است. فولاد هرمزگان و فولاد مبارکه اصفهان و فولاد آلیاژی ایران با نسبت حدود ۲/ ۷ تا ۹/ ۷ واحد در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. غلتک‌سازان نیز با P/ E ۱۲واحدی در جایگاه گران‌ترین شرکت است. بر اساس سود برآوردی گزارش اجماع که نظر تعداد قابل‌توجهی از مدیران سرمایه‌گذاری و تحلیلگران بازار سرمایه است، جایگاه شرکت‌ها به لحاظ ارزندگی اندکی متفاوت است.
شرکت فولاد مبارکه با P/ E کمتر از ۵ در جایگاه اول قرار دارد. پس از آن، فولاد خوزستان و فولاد کاوه جنوب و فولاد هرمزگان با P/ E به ترتیب ۵/ ۵ و ۸/ ۵ در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. با این حال، با توجه به اینکه قیمت ارز و قیمت جهانی فولاد و همچنین قیمت عوامل تولید از جمله کنسانتره و گندله و همچنین انرژی و قطعی‌های آن، در چند ماه اخیر دچار تغییراتی شده است، بنابراین به‌کارگیری سود ttm قابلیت اتکای پایینی برای تصمیم‌گیری دارد. برآورد سود تحلیلی شرکت‌های فولادی بر اساس مفروضاتی شامل قیمت دلار متوسط ۲۴هزار تومان، قیمت جهانی بیلت ۵۵۰ تا ۶۰۰ دلاری و قیمت اسلب ۶۵۰ تا ۷۰۰ دلاری و همچنین نسبت کنسانتره حدود ۲۰ درصد به قیمت شمش فولاد خوزستان و گندله حدود ۲۹ درصد به قیمت شمش فولاد خوزستان و انجام تعدیلات انرژی و توقفات تولید و ضریب متوسط ۸۵ درصدی قیمت فروش داخلی به قیمت جهانی و تقسیم ۱۰۰ درصدی سود شرکت‌های تابعه صورت گرفته است. براین اساس دو شرکت فولاد آلیاژی ایران و فولاد مبارکه اصفهان با P/ E ۸/ ۳واحدی در جایگاه ارزان‌ترین سهام گروه فولادی قرار دارند و فولاد کاوه جنوب کیش جایگاه بعدی را به خود اختصاص داده است. ذوب‌آهن اصفهان و فولاد خوزستان در کنار سایر فولادی‌ها رتبه‌های بعدی P/ E را در اختیار دارند و غلتک‌سازان سپاهان در این تحلیل بالاترین P/ E را دارد.
عوامل موثر در صنعت فولاد در کشور
سبد محصولات: شرکت‌های فولادی که محصولات نهایی با ارزش افزوده بیشتر (ورق، مقاطع و میلگرد و شمش) تولید می‌کنند، ریسک کمتری داشته و بازار فروش بهتر و موقعیت رقابتی بهتری دارند. شرکت‌های فولاد مبارکه، فولاد آلیاژی و فولاد خراسان و ذوب‌آهن تکمیل‌ترین زنجیره را در اختیار دارند.
زنجیره تامین: با توجه به اینکه کمبود سنگ آهن دغدغه اصلی شرکت‌ها در سال‌های آتی خواهد بود شرکت‌هایی که زنجیره کامل‌تری از معدن تا محصول نهایی را در اختیار دارند، موقعیت بهتری در صنعت فولاد کشور خواهند داشت. شرکت فولاد مبارکه یکی از کامل‌ترین زنجیره‌ها را در اختیار دارد. همچنین شرکت فولاد خراسان در حال توسعه سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه کنسانتره و گندله است. فولاد آلیاژی ایران از طریق زیرمجموعه‌هایش در حال سرمایه‌گذاری در زنجیره تامین است. فولاد خوزستان نیز از طریق خرید شرکت تولیدکننده گندله، به یکی از تولیدکنندگان گندله از معدن در کشور تبدیل شده است.
زنجیره تامین فولاد
قیمت‌گذاری: ریسک قیمت‌گذاری فولاد همواره یکی از چالش‌های اساسی این صنعت بوده است. از یکسو، قیمت‌گذاری دستوری شمش و ورق فولادی در داخل سبب شده تا سود صنعت فولاد از تولیدکنندگان به جیب دلالان و واسطه‌ها برود. از سوی دیگر، قیمت‌گذاری سنگ آهن، کنسانتره و گندله منجر شده تا انگیزه کمتری برای توسعه فعالیت‌های معدنی ایجاد شود.
قیمت حامل‌های انرژی: یارانه در حوزه انرژی برق و گاز سبب شده تا تولیدات صنایع انرژی‌بر مانند فولاد در ایران مزیت داشته باشد.
تقسیم سود پایین: سیاست تقسیم سود در شرکت‌های فولادی در سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته و این موضوع سبب کاهش جذابیت این صنعت برای سرمایه‌گذاران بلندمدت و سود نقدی‌محور شده است.
محدودیت‌های صادراتی: در حال حاضر تولید فولاد در کشور با مازاد بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تنی مواجه است. این مازاد سبب شده تا صادرات بخش مهمی در فروش شرکت‌های فولادی باشد.
تخفیف قیمت‌های فروش: شرکت‌های فولادی در داخل و خارج از کشور محصولات خود را با تخفیف می‌فروشند. فروش داخلی بر اساس بخشنامه‌های صمت با تخفیف صورت می‌گیرد.
قیمت جهانی: وضعیت قیمت جهانی در یک سال گذشته شدیدا صعودی بوده است. مازاد تقاضا در چین و افزایش هزینه تولید از جمله سنگ آهن و زغال‌سنگ سبب افزایش شدید قیمت فولاد و حتی شکستن رکورد قیمتی سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷ شده است.
