برداشت روز- طرح ملی نوسازی ناوگان موتورسیکلتهای فرسوده با ثبتنام بیش از ۲۳ هزار نفر و تحویل نخستین موتورسیکلتهای جایگزین به ۵۰ متقاضی، رسماً آغاز شد. وزیر صنعت، معدن و تجارت این طرح را ضرورتی اجتنابناپذیر برای مدیریت ۱۴ میلیون موتورسیکلت کشور، کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها و مقابله با خسارات سنگین تصادفات دانست.
سید محمد اتابک در مراسم آغاز این طرح با تأکید بر ناکارآمدی روشهای سنتی مدیریت ناوگان موتوری اظهار کرد: «جهش تولید موتورسیکلت در دهههای اخیر برای سهولت حملونقل، امروز به چالشی بزرگ تبدیل شده است. این حجم عظیم نه تنها آلودگی هوا را تشدید کرده، بلکه هزینههای سنگین بیمهای، درمانی و اجتماعی به دنبال دارد.»
وی با اشاره به نبود هویت مشخص برای بسیاری از موتورسیکلتها افزود: نوسازی ناوگان علاوه بر کاهش آلایندهها، به شناسایی راکبان، ارتقای ایمنی و کاهش تلفات جانی کمک میکند. اتابک موفقیت طرح را منوط به ارائه مشوقهای واقعی مانند تسهیلات بانکی، تخفیف بیمه و امکان جایگزینی با موتورسیکلتهای برقی دانست.
تمرکز بر حملونقل پاک و تولید انبوه برقی
وزیر صمت بر لزوم استفاده از پلتفرم مشترک تولید برای کاهش هزینهها و حرکت به سمت تولید انبوه موتورسیکلت برقی تأکید کرد. وی گفت: «آینده حملونقل شهری در کلانشهرها به موتورهای برقی وابسته است تا آلودگی و مصرف سوخت به حداقل برسد.» این سیاست نیازمند هماهنگی میان وزارتخانههای صمت و نیرو، شهرداریها و بخش خصوصی است.
اتابک اصلاح نظام حکمرانی را کلید اصلی موفقیت طرح خواند و تصریح کرد: شفافیت در فرآیندها، سامانههای هوشمند ثبت و نظارت و اعمال مشوقهای هدفمند، شرایط اجرای پایدار این برنامه ملی را فراهم میکند.
آمار اولیه اجرای طرح
فرشاد مقیمی، معاون وزیر صمت و رئیس هیأت عامل ایدرو، در این مراسم اعلام کرد تا کنون ۲۳ هزار و ۲۹۵ نفر در سامانه جایگزینی ثبتنام کردهاند. از این تعداد، ۲۸۳ نفر به بانک معرفی شده، ۸۰ نفر تسهیلات دریافت کرده و ۵۰ نفر نخست موتورسیکلتهای جدید خود را تحویل گرفتهاند.
مقیمی با اشاره به فرسودگی دستکم ۱۱ میلیون موتورسیکلت کاربراتوری گفت: جایگزینی این ناوگان با مدلهای انژکتوری میتواند مصرف سوخت را در هر ۱۰۰ کیلومتر تا ۳.۵ لیتر کاهش دهد و صرفهجویی چشمگیری در منابع انرژی کشور ایجاد کند.
مزایای چندجانبه نوسازی
کارشناسان مزایای این طرح را فراتر از محیط زیست میدانند:
– کاهش قابل توجه آلایندههای هوا و صوتی در کلانشهرها
– صرفهجویی عمده در مصرف بنزین و کاهش فشار بر پالایشگاهها
– ارتقای ایمنی و کاهش تلفات و جراحات ناشی از تصادفات
– امکان شناسایی و ساماندهی مالکان و راکبان
– توسعه اقتصاد چرخشی از طریق بازیافت مواد اولیه (۵۵ تا ۶۵ کیلوگرم فولاد، ۲۳ کیلوگرم آلومینیوم و مقادیر قابل توجه مس و پلاستیک در هر موتورسیکلت)
سازوکار اجرایی و چالشها
فرآیند جایگزینی با همکاری پلیس راهور، وزارت کشور و تشکلهای تولید و اسقاط طراحی شده است. متقاضیان پس از ثبتنام در سامانه، مراحل اعتبارسنجی را طی میکنند و تسهیلات بانکی مستقیماً به تولیدکنندگان پرداخت میشود.
با وجود آغاز امیدوارکننده، کارشناسان موفقیت بلندمدت طرح را وابسته به تداوم حمایتهای مالی، سادهسازی فرآیندها و جلب اعتماد عمومی میدانند. بسیاری از راکبان موتورسیکلت را ابزار اصلی معیشت خود میدانند و هرگونه افزایش هزینه میتواند مشارکت آنها را کاهش دهد.
چشمانداز آینده
طرح ملی نوسازی موتورسیکلتهای فرسوده، نمونهای از سیاستگذاری چندبعدی است که صنعت، محیط زیست، ایمنی و اقتصاد را همزمان هدف قرار داده است. اجرای موفق آن میتواند الگویی برای نوسازی سایر بخشهای ناوگان حملونقل کشور باشد و به پاکتر شدن هوای کلانشهرها، کاهش هزینههای ملی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان منجر شود.
تجربه کشورهای دیگر نشان میدهد ترکیب مشوقهای مالی مؤثر با اصلاح سیاستهای حکمرانی، کلید کاهش چشمگیر آلودگی و تصادفات مرتبط با موتورسیکلتهای فرسوده است.
