شاخص‌های کلیدی عملکرد در ایران؛ از «عددسازی» تا «بهبود واقعی»

۱. خطای بزرگ در سنجش عملکرد
بسیاری از صنایع کشور هنوز موفقیت را با شاخص‌هایی تک‌بعدی چون «تناژ تولید» یا «سود ماهانه» می‌سنجند. این نگاه، بهره‌وری پایدار، کیفیت و توسعه سرمایه انسانی را نادیده می‌گیرد و منجر به تصمیم‌های کوتاه‌مدت می‌شود.
۲. سندرم عددسازی و شاخص‌های بی‌اعتبار
وقتی KPIها از هدف واقعی جدا شوند، به ابزار نمایش و توجیه تبدیل می‌گردند. نتیجه، فلج تصمیم‌گیری و گسترش خطاهای سیستماتیک در مدیریت است.
۳. شاخص‌های پیشرو و پسرو؛ نبض واقعی عملکرد
در صنعت، شاخص‌های پیشرو علائم زودهنگام هشدارند و شاخص‌های پسرو فقط نتیجه نهایی را گزارش می‌دهند. ترکیب این دو، سازمان را از واکنش به پیشگیری می‌برد.

۴. بهره‌وری کلی تجهیزات ( oee)
oee از مهم‌ترین شاخص‌های پیشرو است و همان نقشی را دارد که فشار خون برای بدن ایفا می‌کند. پایش مداوم oee به مدیران کمک می‌کند تا پیش از بروز افت تولید، علائم فرسودگی یا توقف‌های پنهان را شناسایی کنند و با اقدام به‌موقع، بهره‌وری را بازیابند.

۵. چالش‌های kpi در ایران
چهار آسیب اصلی نظام سنجش عملکرد در کشور:
ناهماهنگی شاخص‌ها با استراتژی
تصمیم‌گیری بدون داده معتبر
خروجی‌زدگی و غفلت از شاخص‌های پیشرو
سیاسی و نمایشی شدن KPIها

۶. مسیر درست طراحی kpi
شروع از تعریف مسئله، نه کپی‌برداری
ترکیب شاخص‌های پیشرو و پسرو
تدوین «لغت‌نامه شاخص‌ها» برای زبان مشترک
ممیزی مستقل داده‌ها و تفکیک نقش اندازه‌گیر از ذینفع
آبشاری‌سازی شاخص‌ها از مدیرعامل تا کف کارخانه

۷. نمونه‌ای از معدن زرشوران
در زرشوران، هدف تولید ۱۵۰۰ کیلوگرم طلا با پایش شاخص‌هایی چون OEE، درصد بازیابی، شدت انرژی و مصرف مواد معنا پیدا می‌کند. چنین نظامی امکان ریشه‌یابی سریع افت عملکرد را فراهم می‌کند.

۸. حرف آخر
شاخص‌ها آینه واقعیت‌اند، نه ابزار تزیین گزارش‌ها.

وقتی kpi به جای معنا، عدد تولید کند؛ سازمان از مسیر یادگیری خارج می‌شود.
مدیریت مؤثر یعنی «دیدن پیش از بحران»؛ و این فقط با شاخص‌های درست و پایش هوشمندانه‌ای چون oee ممکن است.
در نهایت، آنچه ماندگار می‌شود نه رقم‌ها، بلکه فرهنگ اندازه‌گیری صادقانه و تصمیم مبتنی بر داده است.

تورج زارع مدیرعامل ایمپاسکو

#ایمیدرو #ایمپاسکو #OEE #KPI #بهره‌وری #مدیریت #صنعت #معدن