به گزارش برداشت روز، محمدرضا موثقی نیا، رئیس هیئت عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در برنامه صف اول در شبکه خبر درباره ، توسعه معادن در سال ۱۴۰۳ توضیحاتی داد.
سوال: سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران متولی موضوع راهبرد توسعه توانمندسازی و رقابت پذیری بخش معدن و صنایع معدنی و تبدیل منابع و محصولات این بخش به ثروت پایدار کشور است. آقای موثقی‌نیا در سال ۱۴۰۳ متناسب با شعار سال که تعیین شد مبنی بر جهش تولید با مشارکت مردم، آیا شما متناسب با این شعار اولویت‌های جدیدی تعریف کردید یا نه راهبرد شما یک چیز مشخص از پیش تعیین شده است و طبق همان پیش می‌روید؟
موثقی نیا: سوال بسیار خوب و بجایی در این شرایط امروز است. قبل از این که پاسخ شما را بدهم اجازه می‌خواهم چند آمار کلی از وضعیت ذخایر معدنی ایران و جهان بگویم برای این که بتوانم در پاسخ به سوال جنابعالی استفاده کنم. کل ذخایر معدنی جهان طبق آخرین آمار‌هایی که اکتشاف انجام شده حدود ۲۴۰ میلیارد تن است، سهم ایران از این، حدود ۲۴ میلیارد تن است که عدد بسیار بزرگی است معیار دیگر این است که مهمترین خط ذخایر معدنی معروف به خط آلپ هیمالیا در کل کره زمین است که از این خط معدنی کمتر از ۱۲ و نیم درصد آن به طول ۱۵ هزار کیلومتر در ایران قرار دارد که این هم باز عدد قابل توجهی است. ما دو ذخیره معدنی بسیار مهم در جهان، شاخصی برای اقتصاد هر کشوری است یکی ذخایر سنگ آهن است و دیگری ذخایر مس است. ذخایر سنگ آهن ایران امروز حدود یک و هفت دهم درصد کل ذخایر جهان است که به همین دلیل ما در رتبه هفتم جهان قرار داریم، در مورد ذخایر مس وضعیت بهتری داریم ما سهمی بالغ بر شش درصد در ذخایر مس داریم ما در ذخایر مس در رتبه پنجم جهان قرار داریم این از جنبه مثبتش، اما متاسفانه آنچه که وظیفه و تکلیف را بر ما سخت‌تر می‌کند این است که ما باید می‌توانستیم این ذخایر معدنی را در صنایع پایین دستی تبدیل کنیم به محصولات با ارزش افزوده بیشتر که در این زمینه رتبه‌های ما در دنیا پایین‌تر است. ما امروز در زنجیره آهن رتبه بیست و چهارم را در دنیا داریم در صورتی که در خود سنگ آهن رتبه هفتم را داشتیم.
سوال: یعنی آنچه که خام می‌فروشیم بیشتر از آن چیزی است که فراوری می‌کنیم.
موثقی نیا: نه آنچه که خام داریم موجودی ما امروز رتبه هفتم هستیم، اما آنچه را که توانستیم فراوری کنیم رتبه بیست و چهارم هستیم. در مس که رتبه ذخایر ما در کل جهان پنجم است، در فراوری محصولات مرتبط با زنجیره مس امروز در رتبه سی و پنجم قرار داریم. این موضوع جهش تولید در حوزه معدن و صنایع معدنی واقعاً جا دارد، یعنی متخصصان امر در این حوزه و بینندگان عزیز مستحضر هستند که معادن، نقش قابل توجهی در اعداد و ارقام و شاخص‌های اقتصادی هر کشوری دارد. حتماً اگر ما بتوانیم آن جهش تولیدی را که امسال مورد نظر رهبری قرار گرفته واقعاً به منصه ظهور در بیاوریم آثار مستقیم و قابل توجهی در شاخص‌های اقتصادی کشور خواهد داشت.
امروز سهم معدن و صنایع معدنی در جی دی پی کشور حدود ۶ و نیم درصد، کمتر از ۷ درصد است در صورتی که با این ذخایری که اعلام کردم حتماً می‌توانیم بیشتر از این در اقتصاد کشور نقش آفرینی کنیم و یک مقدار در ساماندهی اقتصاد کمک باشد.
سوال: از مجموع ثروت‌های معدنی که در کشور داریم تا الان چیزی در حدود یعنی زیر ۱۰ درصد آن را داریم استفاده می‌کنیم.
موثقی‌نیا: حتماً همین طور است، ما آنچه که در سرزمینمان از آن ۱۵ هزار کیلومتر طول که خدمت شما گفتم، کل اکتشاف، حدود ۷ درصد انجام شده است یعنی کل سرزمین ما حدود ۷ درصد اکتشاف انجام شده که تلاش مضاعفی را در این حوزه می‌طلبد که انشاالله بتوانیم در سال جدید و همچنین سال‌های آتی خیلی جدی‌تر به این موضوع بپردازیم. در مورد جهش تولید، ما برنامه‌های مختلفی داریم شاید مهمترین پارامتر در این حوزه این است که ما بتوانیم اولاً شرکت‌های دانش بنیان را برای دستیابی به فناوریهای جدید فعال‌تر از گذشته به کار بگیریم.
سوال: الان چند شرکت دانش بنیان در حوزه معدنی داریم که فعال هستند؟
موثقی‌نیا: در حوزه معدن البته آمار و ارقام بسیار متفاوت است ولی شرکت‌های کمی داریم. اینجا جا دارد توضیح بدهم، ما رویدادی را تعریف کردیم در سال گذشته تحت عنوان اینوماین یعنی ایده‌های جدید معدنی که در این رویداد شاید نزدیک به ۳۰۰ ایده جدید را از شرکت‌های دانش بنیان و از نخبگان خودمان دریافت کردیم که از این بالغ بر ۳۶۰ ایده حدود ۳۵ ایده در داوری رای آوردند و الان آن ۳۵ ایده را به طور فعال به سمت این می‌بریم که بتوانیم آنها را به فناوری تبدیل کنیم و این فرایند را ما همچنان ادامه خواهیم داد بنابراین یکی از موضوعات اصلی در توسعه تولید صنایع معدنی در سال جاری و امیدواریم در سال‌های بعدی، این است که بتوانیم به دانش روز و فناوریهای جدید با اتکا به شرکت‌های دانش بنیان دست پیدا کنیم که در این موضوع ما برنامه تعریف شده‌ای داریم که انشاالله بتوانیم محقق کنیم.
سوال: شعار امسال جهش تولید با مشارکت مردم است. من معتقد هستم آن بخش مشارکت مردم اگر پررنگ‌تر و پر اهمیت‌تر از جهش تولید نباشد اهمیتش حتماً کمتر از آن نیست. آیا شما برای آن بخش مشارکت مردم هم برنامه‌ای دارید که مردم هم مشارکت کنند؟ اصلاً فضای این مشارکت برای مردم در حوزه معدن وجود دارد یا خیر؟
موثقی نیا: ما به دلیل گستردگی معادن در سراسر کشور، حتماً با اتکا به خودمان در سازمان توسعه معادن و صنایع معدنی و سایر نهاد‌های ذیربط دولتی، حتماً نخواهیم توانست این پهنه گسترده معدنی را فعال کنیم یعنی یقیناً ما بدون کمک مردم و بدون همکاری و همیاری بخش خصوصی به آن اهداف کمی برنامه‌هایمان نمی‌توانیم دست پیدا کنیم. در برنامه ۵ ساله هفتم، اشاره کنم رشد کمی که برای معدن دیده شده ۱۳ درصد است به طور بی‌سابقه یعنی شاید ما در طول برنامه‌های ۵ ساله، ما شش برنامه ۵ ساله را پشت سر گذاشتیم به طور میانگین حدود سه و نیم تا ۴ درصد در طول برنامه‌های ۵ ساله قبلی رشد داشتیم، اما برای این برنامه ۵ ساله هفتم ۱۳ درصد هدف گذاری شده که رشد داشته باشیم.
سوال: به نظر شما این شدنی است؟
موثقی نیا: نشدنی نیست ولی بسیار سخت است و الزاماتی دارد.
سوال: تقریبا ۴ برابر آن چیزی است که قبلاً اتفاق افتاده یعنی اگر بنا است نشود می‌توانست این عدد حتی ۲۰ یا ۳۰ هم باشد وقتی بنا نیست اتفاق بیفتد، یعنی خیلی ایده آلی به نظرم به ماجرا نگاه شده است.
موثقی نیا: حالا ما خودمان راجع به این عدد یک مقدار دیدگاه‌هایی داریم، اما واقعاً تمام امکانات و منابع انسانی و تجهیزاتمان را داریم تجهیز می‌کنیم و سوق می‌دهیم به این سمت که ما به بیشترین رشد طی برنامه ۵ ساله در حوزه معدن دست پیدا کنیم و این دستیابی به آن خیلی سخت است و حتماً اگر اتکا به مردم و بخش خصوصی نداشته باشیم قطعاً دست نیافتنی است.
سوال: این بخش خصوصی که به آن اشاره می‌فرمایید که نماد مشارکت مردم به زعم جناب عالی است، آیا این ظرفیت را دارد که بتواند این چنین ورود کند و به آن رشد کمک کند؟ اصلا ظرفیت بخش خصوصی ما چقدر است یا شرکت‌های تعاونی در حوزه معدن داریم که مشارکت مردم در آن خیلی ملموس‌تر و جدی‌تر باشد؟
موثقی نیا: این جا خدمت مردم عزیز عرض کنم که نه متاسفانه ما در این حوزه شاید خیلی کار داریم که باید انجام بدهیم و اتفاقاً من از جناب عالی و سایر همکارانتان در صدا و سیما تقاضا دارم که در شناساندن موضوع معدن به تمامی آحاد ذیربط در جامعه حتماً کمک کنید، من مثالی را به همکاران خودم معمولاً این مثال را می‌زنم برای اینکه روشن کنم چقدر موضوع معدن در کشور منزوی است. اگر شما همین الان به طور عادی در خیابان مثلاً از یک جمع ۳۰ نفره سوال بفرمایید که راجع به حوزه نفت هر کدام برای شما دو سه جمله بگویند به احتمال زیاد از آن جمعی که شما انتخاب می‌کنید ممکن است تاجر باشد، دانش آموز باشد، کارگر باشد، پزشک باشد حتماً می‌تواند راجع به حوزه نفت دو سه جمله به شما بگوید، اما شما آزمایش کنید از همین جمع در مورد معدن سوال کنید بگویید دو سه جمله راجع به معدن بگویند.
سوال: طبیعی هم است، تمام شرکت‌های بورسی بزرگی که در ایران فعالیت می‌کنند در حوزه معدن تمام درآمد‌های در حوزه معدن که رقم پایینی هم نیست که دارد اتفاق می‌افتد مجموع کل این درآمد‌ها محصول بهره برداری از ۷ درصد ذخایر معدنی ما است، معلوم است یعنی ۹۳ درصد این مهجوریت چه به لحاظ شناخت، چه به لحاظ پرداختن، چه به لحاظ اولویت دادن در کشور ما وجود دارد.
موثقی نیا: این واقعیتی در کشور است که ما الان داریم راجع به آن با هم صحبت می‌کنیم باید همه با هم کمک کنیم این واقعیت را تغییر بدهیم.
سوال: مردم چه کار می‌توانند بکنند؟
موثقی نیا: بزرگترین کاری که در مشارکت مردمی در حوزه معدن می‌توانیم انجام بدهیم در واقع جذب سرمایه‌های مادی و دانشی مردم است، من چند مثال بزنم، ما طرحی تعریف کردیم تحت عنوان طرح فاجد، طرح فاجد ما که الان شروع شده همین الان ما قریب به ۸۵۰ نفر در این طرح داریم به عنوان فارغ التحصیلان جوان دانشگاهی با هزینه خودمان، ما الان ۸۵۰ نفر در مراکز تحقیقاتی معدن و صنایع معدنی داریم موضوعات معدنی را به آنها آموزش می‌دهیم از فارغ التحصیلان جوان در رشته‌های مرتبط مثل معدن، متالوژی، مکانیک، برق و الکترونیک که تازه از دانشگاه فارغ التحصیل شده اند با امید این که این‌ها با معدن آشنا شوند و حداقل تعدادی از آنها را بتوانیم بکاربگیریم.
سوال: یعنی ما الان در رشته معدن فارغ التحصیل به حد کافی نداریم که از غیرمرتبط‌ها استفاده کنیم؟
موثقی نیا: خیر، تعداد داوطلبان رشته معدن طی سال‌های گذشته رو به کاهش رفته است این هم یکی از نقاطی است که می‌تواند در آینده برای توسعه معدن یک تهدید به حساب بیاید لذا ما به همین دلیل الان داریم بسیار کار می‌کنیم که هم بتوانیم آن‌هایی را که در رشته‌های مرتبط هستند به کار بگیریم و همچنین ما آن رویداد اینوماین که عرض کردم باز برای همین بود که بتوانیم واقعا افراد نخبه و خبره و شرکت‌های دانش بنیان را به حوزه معدن به انحاء مختلف نزدیک کنیم.
سوال: در سال ۱۴۰۲ مهمترین دستاورد‌هایی که داشتید چه بوده است؟
موثقی نیا: من پاسخ سوال قبلی شما، چون خیلی مهم است یک جمله اضافه کنم، ما در مردمی سازی معدن کار دیگری که داریم انجام می‌دهیم که خوب است به اطلاع مردم عزیز برسانیم، ما یک صندوق ضمانت معدن کاری هم درست کردیم برای این که می‌دانید بالاخره ورود به معدن و معدن کاری ریسک‌های خودش را دارد. ما برای این که حداقل در معادن کوچک و معدن کاران کوچک که شاید سرمایه‌های کلانی نداشته باشند برای این که واقعا ترغیب کنیم عموم مردم را در حتی معادن کوچک، ممکن است جا‌های دورافتاده در بعضی از شهر‌های کوچک جذب شوند ما یک صندوق ضمانت درست کردیم که در سال گذشته ما حدود چهار همت یعنی چهار هزار میلیارد تومان ضمانت کردیم برای ۵۴ مورد معدن کاری که این‌ها بیایند در معادنی که تشخیص داده می‌شود ما به آنها کمک کنیم تجهیزات خریداری کنند و آن معدن را با ضمانت ما توسعه دهند، نزد بانک‌های مختلف معرفی می‌کنیم وام می‌گیرند و برای این هم از آن شاخه‌هایی است که ما تلاش داریم به آن ورود کنیم، ما خیلی سختگیری نمی‌کنیم ما در سال جدید می‌خواهیم این چهار همت را تا نزدیک یازده همت افزایش دهیم برای این که تعداد معدن کار‌های کوچک و بزرگ را افزایش دهیم این هم یک بخشی از آن مردمی سازی و مشارکت مردمی است که ما امسال یقینا با دوستانمان در سازمان برنامه و بودجه هم مذاکراتی داشتیم که بتوانیم این اعتبارات را افزایش دهیم از منابع خودمان یا از منابع عمومی، کار دیگری که ما در حوزه مشارکت مردمی امسال حتما باید توسعه دهیم خود واگذاری معادن است، ما الان همانطور که عرض کردم ۷ درصد سرزمینمان اکتشاف شده است. توان دولت هم محدود است ما برای این که بتوانیم این موضوع را باز توسعه دهیم و اثراتش را در کوتاه مدت و میان مدت و بلند مدت در اقتصاد کشور شاهد باشیم شروع به واگذاری طویل المدت معادن کردیم یعنی الان خیلی از معادن را فراخوان می‌گذاریم، داوطلبان مختلف می‌آیند که از مرحله اکتشاف تا مرحله بهره برداری را در فراخوان ما شرکت می‌کنند و آن کسی که ارزیابی می‌شود توان بیشتری دارد و قابلیت بیشتری دارد ما آن معدن را برای مدت ۲۰-۲۵ سال واگذار می‌کنیم که این هم یکی از مسیر‌های دیگر است که برای مشارکت مردم در پیش گرفتیم.
سوال: این قبلا هم بوده یعنی در سال ۱۴۰۳ به خاطر افزایش مشارکت مردم نیست.
موثقی نیا: نه، ما چند مفهوم داریم، طی سال‌های قبل ما افزایش تولید داریم، رفع موانع تولید داریم، جهش تولید داریم، در این کلمه جهش مفهومی نهفته است، ما در تمام شاخص هایمان حتما تلاش خواهیم کرد این جهش را داشته باشیم، جهش به معنی این که از آن روند رشد عادی بسیار فراتر باشد مثلا ما شاید در سال‌های قبل این موضوع واگذاری معادن را که عرض کردم شاید هر سالی ۱۵-۲۰ مورد داشتیم ولی قطعا امسال برنامه ریزی کردیم که این را به بالای صد مورد برسانیم و این خودش به طور میانگین شاید در هر معدنی مثلا بالغ بر ۳۰۰ شغل ایجاد شود علاوه بر این که آن محصول معدنی خود می‌آید داخل کشور در فرآیند تولید امیدواریم حالا در سال ۱۴۰۳ یا شاید در سال‌های بعد به صادرات برسد یعنی یک زنجیره‌ای به صورت ممتد انشاالله برقرار شود البته این را هم اضافه کنم که این هم خطاب به سایر همکارانم در دولت و بینندگان عزیز است که یک هماهنگی می‌خواهد، شاید یکی از موضوعات مهم ما در بحث جهش تولید و هم در بحث مشارکت مردمی، موضوع مقررات زدایی است ما باید یک مقدار قوانین، مقررات را با این تدبیر جهش تولید و مشارکت مردمی خیلی از مقرراتمان را باید تطبیق بدهیم برای این که این جهش رخ دهد.
سوال: شما اگر بخواهید به مهمترین دستاورد‌های حوزه معدن در سال ۱۴۰۲ اشاره بفرمائید چند عنوان را می‌توانید درباره اش بگویید.
موثقی نیا: در حوزه زنجیره فولاد شاید به طور میانگین بالای ۸ تا ۸ و نیم درصد افزایش تولید داشتیم در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل از آن، به عنوان مثال ما در کنسانتره آهن ۹ درصد افزایش تولید داشتیم، در گندله که یکی از حلقه‌های آن زنجیره آهنی است ۱۲ درصد و به همین ترتیب الی آخر در مس حدود ۴ درصد رشد داشتیم این دوتا از زنجیره‌های اصلی معدنی است که ما شاهد رشد تولید در سال ۱۴۰۲ بودیم، طبیعتا در سال ۱۴۰۳ باید به گونه‌ای برنامه ریزی کنیم که درصد رشد ما بسیار بیشتر از این اعداد باشد و الزامات و نیاز‌های خودش را دارد.
سوال: آن چه که شما اشاره فرمودید در بحث مشارکت بخش خصوصی و مردم، معطوف به معادنی که اکتشافشان اتفاق افتاده است، درست است؟
موثقی نیا: من این جا آماری عرض کنم، مقدمه آن زنجیره معدن کاری، اکتشاف است یعنی ما باید از اکتشاف شروع کنیم اول عرایضم عرض کردم امروز ۷ درصد سرزمین ما اکتشاف شده است معنی اش این است که ما در این حلقه اکتشاف و زنجیره معدن کاری باید خیلی توسعه بدهیم، توسعه در این زمینه مولفه‌های مختلفی دارد از جمله ماشین آلات مورد نیاز که ما امروز باید حتما تدابیر خاصی روی این موضوع داشته باشیم هم تولید داخل و هم تامین خارجی، تربیت نیروی انسانی بسیار قابل توجه است، ایجاد شرکت‌هایی با رتبه‌های قابل قبول و یک مقدار تسهیل و کاهش مقررات ارائه رتبه به شرکت‌ها که شرکت‌های بیشتری را ما بتوانیم، چون الان ما مقرراتی داریم در فراخوان‌هایی که می‌گذاریم که بتوانیم واقعا شرکت‌های بیشتری را در این مسیر به کار بگیریم بنابراین سوال شما به طور مشخص راجع به اکتشاف این است که اکتشاف هم می‌تواند مورد استقبال بخش خصوصی قرار بگیرد و ما حتما استقبال می‌کنیم تسهیلاتی در این موضوع می‌دهیم، ترغیب می‌کنیم و سعی هم می‌کنیم تا حد امکان با همکاری سایر همکارانمان در دولت تسهیلاتی در بخش مقررات ایجاد کنیم که ما سال آینده این موقع شاهد باشیم که تعداد شرکت‌های اکتشافی ما حداقل چندین برابر شده باشد.
سوال: ذخایر ایران از گوهرسنگها ارزشمند است ، چرا علیرغم همه این ظرفیت‌ها توسعه این بخش در قوانین بالادستی آن طور که باید خیلی جایگاه خوبی ندارد؟
موثقی نیا: به هر حال گوهرسنگها هم یکی از ذخایر معدنی است که همان فرآیند آمار و ارقام و انزوای معدنی که در کشور ما به صورت تاریخی داریم این گوهرسنگها را هم در بر می‌گیرد. من باز در این حوزه بد نیست دو آمار بدهم که ببینید ما چقدر نسبت به میانگین جهانی نیاز به توسعه و فعالیت بیشتر داریم. آماری که می‌دهم برای سال ۲۰۲۲ است در کل جهان ۲۳ میلیارد دلار تجارت گوهرسنگ انجام شده است، البته گوهرسنگ منهای الماس، چون گوهرسنگها شامل سنگ‌هایی مثل مروارید، فیروزه و عقیق هستند منهای موضوع الماس، ۲۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ تجارت گوهرسنگ بوده است، سهم ایران از این عدد ۱۰۰ میلیون دلار بوده است یعنی کمتر از نیم درصد، ما البته برنامه ریزی کردیم که بتوانیم تا سال ۱۴۰۵ این صد میلیون دلار را به سیصد میلیون دلار ارتقا دهیم سه برابر کنیم و امیدواریم تا سال ۱۴۱۰ این عدد را به کمتر از یک میلیارد دلار به حدود ۹۰۰ میلیون دلار برسانیم.
سوال: با وجود ممنوعیت واردات گوهرسنگها، این رقم را می‌خواهید محقق کنید؟
موثقی نیا: تولید خودمان را عرض می‌کنم، واردات بحث دیگری است که فعلا هم
سوال: آن دلیلی نیست برای این که این سهم کم باشد؟
موثقی نیا: نه، اصلا تقاضای هم داخل و هم تقاضای خارج بیشتر از این‌ها است یعنی ما اگر واقعا بتوانیم خودمان گوهرسنگها را استخراج کنیم و گوهرتراشی در کشور توزیع کنیم که همین جا جا دارد یادآوری کنم که ما در یازده استان برنامه ریزی کردیم که آموزش گوهرتراشی دهیم و حدود ۷۰۰ نفر را الان برنامه ریزی کردیم که طی همین شاید یکی دو ماه آینده ببریم زیر پوشش آموزش گوهرتراشی، در شهر‌های شاید یک مقدار کمتر برخوردار با یک امکانات خیلی ساده این کار امکان پذیر است که هم به نوعی اشتغال ایجاد کنیم و هم موضوع پرداختن به گوهرسنگها را در سطح کشور تدریجا توسعه دهیم.
سوال: در حوزه‌ی تولید و فرآوری وضعیت مان چطور است؟ به ویژه در سال گذشته آمار و ارقام حکایت از چه میزان توجه به این بخش دارد؟
موثقی نیا: ما آنچه که می‌توانم الان در این فرصت محدود خدمت شما گزارش بدهم، چون به دنبال این هستیم که استفاده کنیم از دانش روز و فناوریهای جدید و همچنین به دنبال این هستیم که آن مواد معدنی که ما فرآوری شان را نداریم، اینجا بد نیست بگویم، از آن آماری که عرض کردیم معادن مواد معدنی موجود در کشور شامل ۶۸ نوع ماده معدنی یعنی ما الان ۶۸ نوع ماده معدنی را در کشور موجود داریم، اما شاید آنچه را که توانستیم فرآوری کنیم، کمتر از ۲۰ تا است یعنی ۲۰ نوع از این مواد را ما توانستیم فرآوری کنیم یعنی استخراج کنیم، تبدیل کنیم، بعضا تولید و صادر کنیم، بنابراین چیزی نزدیک به حداقل ۴۰ تا ۵۰ نوع ماده معدنی را ما الان فرآوری آن را نداریم که این یک نقطه‌ای است که ما همه شرکت‌های دانش بنیان را واقعا دست کمک به سمت آنها دراز می‌کنیم که در این حوزه فناوری به ما کمک کنند، حالا آنچه که در سال گذشته دو سه تا اتفاق خیلی مبارک در سال ۱۴۰۲ افتاد، ما در شورآبه‌ها که مثال آن شورآبه دریاچه نمک قم است یا خیلی از شورآبه‌هایی که در سرتاسر کشور داریم در آن مرز استان اصفهان و خراسان داریم، در قم داریم، در خیلی جا‌ها داریم، این شورآبه‌ها غنی از مواد معدنی مهمی است مثل لتیوم، پتاس و … که ما سال گذشته موفق شدیم در شورآبه خور و بیابانک استحصال کنیم از این مواد معدنی و فناوری آن را هم کاملا بومی شد که می‌دانید که این پتاس در واقع برای تولید کود شیمیایی بسیار کاربرد دارد و ما واردات زیادی داریم که امیدواریم بتوانیم تدریجا تا سال ۱۴۰۴ کل واردات آن را منتفی کنیم یعنی کل تقاضای داخل را جواب بدهیم، منظور من از این مثال این بود که خیلی از مواد معدنی را ما امیدواریم که در سال‌های بعد بتوانیم فناوری استحصال و فرآوری این مواد را بومی سازی کنیم البته بعضا هم ممکن است ما واقعا برای کوتاه کردن مسیر و سرعت دادن به این استفاده و بهره برداری از منابع معدنی از دارندگان این فناوری در سایر کشور‌ها هم استفاده کنیم.
سوال: مایل هستید راجع به طرح انتقال آب خلیج فارس صحبت کنیم؟ و این که در چه مرحله‌ای است و چه زمانی افتتاح می‌شود با مشخصات و ویژگی‌های این طرح را مختصر بفرمایید.
موثقی نیا: ما برای توسعه معادن و صنایع معدنی زیرساخت‌های کشورمان شاید نیاز به تکمیل داشته باشد، ما در حوزه مربوط به خودمان زیرساخت آب و زیرساخت برق را الان مشغول شدیم، یعنی ما الان چند خط انتقال آب از دریا داریم که این انتقال آب خلیج فارس یکی از آن است که این خط اول آن احداث شد، به بهره برداری رسید، الان به چادرملو، گل گهر و کرمان و یزد عنقریب آبرسانی خواهد کرد، خط دو آن همین امسال استارت خواهد خورد از خلیج فارس به سمت باز تکمیل آن نیاز مردم عزیزمان در کرمان و یزد که این هم یک پیش بینی سه ساله برای آن داریم، همزمان با این خطوط ما الان خط انتقال آب از دریای عمان به زاهدان و در ادامه‌ی آن خراسان را داریم که طبق برنامه ریزی‌های انجام شده، تا اواخر امسال یا حداکثر تا اوایل سال آینده این خط به زاهدان خواهد رسید یعنی زاهدان از آب دریای عمان آب شیرین شده یعنی ما در آبگیر در جوار دریا مرحله‌ی شیرین سازی را انجام می‌دهیم و انتقال آن را.
سوال: تمام این خطوط انتقال آب شیرین است؟
موثقی نیا: بله همه‌ی آنها همین است، همه آنها در واقع آن خطوط خلیج فارس هم به همین ترتیب است که در کنار دریا مرحله نمک زدایی و شیرین سازی انجام می‌شود و بعد انتقال پیدا می‌کند و همچنین به اصفهان هم ما فکر می‌کنیم تا تیر و مرداد امسال انشاالله به ورودی اصفهان آب شیرین شده خلیج فارس خواهد رسید.
سوال: در حوزه گاز و برق هم اگر ممکن است بفرمایید، زمستان مشکل گاز داریم، تابستان مشکل برق داریم؟
موثقی نیا: این هم از نکاتی است که واقعا باید آن جایی که گفتم همه باید کمک کنند برای آن جهش تولید، یکی از نقاط آن همین جا است، یعنی نکته درستی را جنابعالی اشاره فرمودید، ما در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۱ واقعا یک فصولی از سال را در تولید از دست دادیم یعنی اگر آن فصول را ما مشکل گاز یا برق را نمی‌داشتیم، شاید آمار تولید ما بسیار بالاتر می‌شد، در حوزه آب که توضیح دادم، د رمورد برق ما یک برنامه ۱۵ هزار مگاواتی داریم که ۱۰ هزار مگاوات برق فسیلی و ۵ هزار مگاوات برق خورشیدی و بادی احداث کنیم که تا الان نزدیک به ۱۷۰۰ مگاوات آن احداث شده، فکر می‌کنیم تا پایان سال ۱۴۰۳ به حدود ۳ هزار و ۵۰۰ مگاوات خواهد رسید و تا ۱۰ هزار مگاوات افزایش خواهد یافت در حوزه برق فسیلی و در حوزه برق خورشیدی و بادی هم ما چندین طرح را شروع کردیم، فکر می‌کنیم تا پایان امسال چیزی حدود ۵۰۰ مگاوات هم برق خورشیدی وارد مدار خواهیم کرد که به‌هرحال این یک …
سوال: چقدر با این‌ها رفع نیاز می‌شود؟
موثقی نیا: شاید با این دو تا عددی که گفتم در پایان سال ۱۴۰۳ تقریبا شاید حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد نیاز صنعت جواب داده می‌شود، چون ما خود صنایع را هم داریم توسعه می‌دهیم، یعنی مصرف مان هم رو به توسعه است، مصرف مان ثابت نمانده، امیدواریم که این‌ها را ما در یک نقطه‌ای بتوانیم در انتهای آن ۱۰ هزار مگاوات یا ۱۵ هزار مگاواتی که با برق خورشیدی خواهیم داشت پاسخ کل وضع موجود و وضع توسعه یافته مان را داده باشیم.
سوال: می‌خواهم برگردم به آن موضوعی که جنابعالی اشاره فرمودید برنامه هفتم توسعه با آن شاخص ۱۳ درصدی که گفتم به آن یک مقدار جزئی‌تر می‌پردازیم، با وجود وضعیت فرسوده‌ای که ما در ماشین آلات معدنی داریم که گفته می‌شود ۱۵ هزار دستگاه فرسوده در این حوزه وجود دارد یکی از چالش‌ها همین است که آیا آن رشد ۱۳ درصدی که جنابعالی اشاره فرمودید که دور از دسترس هم نیست، ولی واقعا با این میزان آماری که ما از ماشین آلات فرسوده داریم واقعا قابل تحقق است؟
موثقی نیا: حتما همین طور است ما اتفاقا با نمایندگان محترم مجلس زمانی که داشتیم برنامه در مراحل تصویب آن بود مذاکرات مختلفی داشتیم از جمله همین موارد، به‌هرحال حتما دستیابی به این آمار و اطلاعات و اهداف کمی الزامات خودش را دارد و ما این را هم الان وارد بحث مذاکره اش شدیم، مثال بزنم مثلا در حوزه اکتشاف ما سالیانه اگر بخواهیم به آن برنامه ۱۳ درصدی برسیم باید سالیانه به طور میانگین من عرض می‌کنم، حداقل ۲۰۰ دستگاه حفاری ما تامین کنیم، حالا این تامین هم شامل ساخت داخل می‌شود که شرکت‌هایی را شناسایی کردیم سفارش گذاری کردیم و همچنین تامین خارجی، که این باز روش‌های خودش را می‌خواهد، منابع خودش را می‌خواهد، در همین نقطه ما امیدواریم بتوانیم یک بخشی از این تامین و از این مراحل اکتشاف را به بخش خصوصی واگذار کنیم که خودشان دستگاه و تجهیزات شان را بیاورند، در عملیات معدن کاری ما برای این که واقعا بتوانیم به آن اعداد و ارقام توسعه ۱۳ درصدی برسیم، تعداد بسیار زیادی انواع ماشین‌های معدن کاری سنگین مورد نیازمان است که یک بخشی از آن الحمدالله به همت شرکت‌های فناور داخلی، الان ساخت داخل شده که خیلی جای خوشحالی دارد و امید داریم این شرکت‌ها توسعه پیدا کنند که ما هم در خدمت شان هستیم همه گونه تسهیلات و امکانات و تسهیل در مقررات را انشاالله برایشان قائل خواهیم شد که بتوانند کارشان را توسعه بدهند ولی در هر صورت رسیدن به آن هدف کمی ۱۳ درصدی در معدن و ۸ و نیم درصد در صنعت الزامات خودش را می‌خواهد که ما این‌ها را احصاء کردیم که چه الزاماتی می‌خواهد، مشغول مذاکره با مبادی ذیربط هستیم که بتوانیم تامین کنیم.
سوال: چقدر در بخش معدن کاری ما ظرفیت داریم و اقدامات عملی شما چه بوده و با کدام کشور‌ها در حال همکاری هستیم؟
موثقی نیا: ما امروز وضعیت زنجیره معدن کاری مان در کشور شاید واقعا نیاز به اصلاح دارد، ما زنجیره بخصوص آهن و فولادمان که شاید الان مهمترین ماده معدنی ما هست و شاید بیشترین زنجیره پایین دست را ما در این ماده معدنی داریم، ماامروز که خدمت شما هستیم، حدود بالغ بر ۴۳ میلیون تن ما فولادسازی داریم که عنقریب این ۴۳ میلیون تن به ۵۵ میلیون تن می‌رسد، برای تامین خوراک این ۵۵ میلیون تن فولادسازی امروز اکتشافات ما به حدی نرسیده که بتوانیم خوراک مورد نیاز این ۵۵ میلیون تن را تامین کنیم یعنی ما فعلا مواد معدنی که اکتشاف شده و داریم، مدت محدودی شاید مثلا حدود ۲۰ سال بتوانیم پاسخگوی این ۵۵ میلیون تن خوراک باشیم، لذا استفاده از معادن فراسرزمینی و مشارکت‌های فراسرزمینی برای ما اجتناب ناپذیر است به همین جهت ما با کشور‌های مختلف خصوصا کشور‌های همسایه مان که هزینه‌های حمل و نقل را برای ما راحت‌تر و سهل‌تر است و طرحهای ما را از حالت اقتصادی خارج نمی‌کند مذاکراتی را انجام دادیم که بتوانیم با مشارکت آنها این صنعت فولادسازی مان را هم توسعه بدهیم و تامین خوراک مان را تضمین بکنیم برای صنایع فولادی خودمان، همین کار را ما در حوزه سایر مواد معدنی مثل مس، طلا، سرب و روی و … هم مذاکراتی را شروع کردیم از جمله با کشور‌های آفریقایی و همچنین کشور‌های همسایه که عرض کردم.
